Geef hier een voorstelling van uw organisatie, en meer bepaald van haar Good Food-benadering.

La table verte

Deze pagina is door de ondernemer geschreven in het Frans en werd automatisch vertaald. 

  • Workshops duurzaam koken

La table verte is een project met workshops duurzaam koken in het Square Albert II-blok in Anderlecht. In deze wijk, waar al een prachtige moestuin en een collectieve compostplaats waren, organiseerden de bewoners en sociale animatoren af en toe activiteiten rond koken en collectieve maaltijden. Voortbouwend op deze reeds bestaande dynamiek ontstond het idee om regelmatig kookworkshops aan te bieden, niet alleen voor het plezier van lekker eten, maar ook om recepten en technieken uit te proberen die goed zijn voor de gezondheid en het milieu.

Het project werd opgezet door een groep vrouwen die de moestuin en de sociale ontmoetingsplaats op het Albert II-plein bezochten. Ze werden ondersteund door de animatrices van de sociale ontmoetingsplaats en de vzw Institut de la vie. Deze vzw, die zeer aanwezig is in de wijk, ontwikkelt acties in de moestuin met jongeren en vrouwen die een alfabetiseringscursus volgen.

La Table Verte biedt aan het begin van het jaar een programma van workshops aan over verschillende thema's, die zo zijn gekozen dat ze bepaalde kwesties in verband met duurzame voeding ter discussie stellen en concreet aanpakken: technieken voor het bereiden en bewaren van voedsel die gezond zijn en weinig afval opleveren, lokale, biologische en seizoensgebonden consumptie, alternatieven voor overconsumptie van vlees, enz.

  • Een band creëren tussen de bewoners

Het project wil ook een hefboom zijn om een band te creëren tussen de bewoners en gebruikers van de wijk en hen motiveren om actief deel te nemen aan lokale projecten. Zo worden de deelnemers uitgenodigd om recepten voor te stellen en deel te nemen aan de animatie van de workshops. Aangezien de groep mensen van verschillende nationaliteiten samenbrengt, zijn de uitwisselingen rijk, leuk en brengen ze de praktijken van de verschillende culturen naar voren.

  • Een typische workshop verloopt in drie fasen

Een inleiding, waarin de recepten van de dag worden uitgelegd en wordt besproken hoe deze bijdragen aan gezonder en duurzamer eten;

Een kookmoment, waarbij alle aanwezigen de handen uit de mouwen steken;

Een proeverijtafel die bij mooi weer op de stoep wordt neergezet om de aandacht van voorbijgangers te trekken, die vervolgens worden uitgenodigd om de gerechten te proeven en kennis te maken met het project.

2018, het eerste jaar van het project, was een periode van testen en aanpassen van het programma op basis van de bijdragen en werkwijzen van de deelnemers. Voor de animatoren is het namelijk essentieel om hen de tijd te geven om na te denken over “wat eten betekent”, om zich te realiseren dat we allemaal, afhankelijk van onze wensen en motivaties, duurzamer kunnen eten en vooral om in onze culturele tradities en levensloop talrijke voorbeelden van duurzame keuzes op het gebied van voeding te herontdekken.

De groene tafel is een project dat voor iedereen openstaat. Aarzel dus niet om contact op te nemen met de groep om je aan te sluiten of voor meer informatie over hun project!
 

Dit project werd ondersteund door Leefmilieu Brussel in het kader van de oproep tot burgerprojecten Vooruit met de Wijk - onderdeel Good Food in 2018.

Inspirerende projecten

Lijst van centrale grootkeukens die het Good Food controleattest behaalden

Het Good Food controleattest voor grootkeukens is bedoeld voor centrale keukens die dagelijks een groot aantal maaltijden produceren voor schoolkantines, kinderdagverblijven, rusthuizen, bedrijven, enz. en deze maaltijden leveren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Beschrijving

Het controleattest geeft aan dat een centrale keuken in staat is om de kantines die ze bevoorraadt in Brussel een assortiment aan te bieden dat voldoet aan de vereisten van het Good Food-kantinelabel.

Het is ook bedoeld om het voor de geleverde kantines gemakkelijker te maken om het Good Food kantinelabel aan te vragen.

Het controleattest is geenszins een label, maar eerder een bewijsstuk dat kantines kan overtuigen om met de centrale keuken samen te werken. De centrale keuken kan in haar communicatie dan ook niet verwijzen naar een keurmerk.

Om in aanmerking te komen voor het Good Food kantinelabel, moeten beleverde kantines afnemen bij een centrale keuken die het Good Food controleattest heeft ontvangen.

 

Geldigheid van het attest

  • 2 jaar vanaf de datum van afgifte voor centrale keukens die niet dezelfde rechtspersoonlijkheid hebben als de locaties waaraan ze leveren: de keuken levert aan meerdere klanten en voert meerdere contracten en/of overheidsopdrachten uit.
  • 3 jaar vanaf de datum van afgifte voor centrale keukens die dezelfde rechtspersoonlijkheid hebben als de locaties waaraan ze leveren: de centrale keuken levert aan meerdere kantines binnen dezelfde entiteit (bijv. een gemeentelijke crèche die levert aan andere crèches binnen dezelfde gemeente).

Lijst van centrale grootkeukens met controleattest

Illustratie
Categorie
Talen
Frans
Adresse

België

E-mail
helpdeskcantine@environnement.brussels
Autre catégorie
Grootkeukens die het controleattest Good Food ontvingen

Schijf van vijf kwartet

Kenmerken:
Doel: Stimuleert taalontwikkeling door slimme vragen te stellen en goed op te letten. 
Kwartet: Vind vier dezelfde kaarten van het betreffende onderwerp.
Oefenvorm: Ontdekken van de verschillende voedingsgroepen. 
Leeftijd: Geschikt voor alle leeftijd.
Aantal spelers: 2 tot 4 spelers.
Speelduur: Ongeveer 15-20 minuten per spel.

Speluitleg:
Het spel werkt volgens het bekende kwartetprincipe, waarbij spelers setjes van vier bij elkaar horende kaarten proberen te verzamelen.
In het geval van de schijf van vijf zijn deze sets gebaseerd op verschillende voedingsgroepen. 
 

Inhoud van het spel:
40 kaarten met 8 sets.

Materialen

Controleattest grootkeukens (pro)

Het Good Food controleattest voor grootkeukens richt zich op centrale keukens waar dagelijks een groot aantal maaltijden wordt geproduceerd die bestemd zijn voor kantines in scholen, kinderdagverblijven, woonzorgcentra, bedrijven ... in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Het Good Food label dient o.a. om private en publieke kantines aan te zetten duurzamer te werk te gaan. Voor de grootkeukens bestaat zo’n label niet, terwijl zij toch vaak een belangrijke leverancier zijn van deze kantines.

Daarom werd een attest in het leven geroepen dat als doelen heeft:

  • Aan te geven dat een grootkeuken in staat is om aan de kantines waar ze levert een gamma aan te bieden dat voldoet aan de vereisten van het Good Food label;
  • De toegang tot het label voor kantines te vergemakkelijken.

Het controleattest bestaat dus, anders dan het kantinelabel, niet uit verschillende niveaus (‘vorken’). Meer info over het Good Food label voor kantines

 

Werking

Eerste toegangsvoorwaarde

Een grootkeuken zijn die levert aan een of meer kantines in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Voordelen voor de grootkeuken

Je kan gratis een onafhankelijke audit te laten doen die resulteert in een volledig rapport waarin alle Good Food criteria worden opgesomd waaraan je bedrijf kan beantwoorden.

Dit rapport kan een interessante marketingtool zijn. Het kan dienen om kantines te helpen die op zoek zijn naar een grootkeuken die kan beantwoorden aan Good Food criteria.

Criteria

Het systeem van controleattesten maakt een onderscheid tussen criteria voor centrale keukens en criteria voor geleverde kantines:

Voorwaarden om het controleattest te verkrijgen

De grootkeuken moet bewijzen dat haar voedselaanbod kan beantwoorden aan de wettelijke criteria van het Good Food-kantinelabel.

Voor alle duidelijkheid: het is niet verplicht dat alle kantines die door de grootkeuken worden beleverd voldoen aan de Good Food-criteria.

Engagementen

Als grootkeuken engageer je je de inspecteur voor, tijdens en na de audit alle door hem gevraagde bewijsstukken te bezorgen. Je verbindt je er ook toe om tijdens de hele duur van het attest ter beschikking te blijven en alle door Leefmilieu Brussel en/of de inspecteur gevraagde documenten te bezorgen.

Leefmilieu Brussel en het controleorganisme verbinden zich ertoe geen persoonlijke of economische gegevens te onthullen.

Geldigheid van het attest

  • 2 jaar vanaf de datum van afgifte voor grootkeukens met verschillende klanten en een voedingsaanbod dat kan verschillen naargelang de klant: de centrale keuken levert aan verschillende klanten en voert verschillende contracten en/of overheidsopdrachten uit.
  • 3 jaar vanaf de datum van afgifte voor grootkeukens met een unieke klant. Als deze verschillende kantines heeft, is het voedselaanbod identiek in al zijn kantines.

Het attest vernieuwen

Minimum drie maanden voor het einde van de geldigheidsduur (zie vorige punt), kan je een vernieuwing van het attest aanvragen door opnieuw een kandidaatsdossier in te dienen. Er volgt dan opnieuw een volledige audit, deels administratief en deels ter plaatse.

Prijs van het controleattest

In 2024 is het controleattest gratis voor iedereen. Dit blijft zo vanaf 2025 behalve voor grootkeukens met verschillende klanten en een voedingsaanbod dat kan verschillen naargelang de klant. In dat geval zijn, vanaf 2025, de eerste 13 uur van de controle gratis en worden alle verdere nodige controle-uren aangerekend aan het uurtarief dat op dat moment van toepassing is (op aanvraag).

 

Documenten

Als de audit een positief resultaat heeft opgeleverd, zal het controleorganisme je volgende documenten bezorgen:

1. Het controleattest

Op het attest worden de resultaten samengevat voor elk van de Good Food-criteria waarop de grootkeuken werd gecontroleerd.

Het wordt eveneens gepubliceerd op het Good Food-portaal.

2. Lijst met kantines die in aanmerking kunnen komen voor het Good Food-Kantine label

Deze lijst vermeldt voor elke Brusselse kantine (of groep kantines) die door je grootkeuken wordt bevoorraad, of haar aanbod al dan niet voldoet aan de verplichte criteria van het Good Food-label. De verbeterpunten worden gespecificeerd.

De lijst maakt het gemakkelijk om kantines te identificeren die het Good Food-kantinelabel zouden kunnen aanvragen via het vereenvoudigde aanvraagsysteem. Hij wordt niet gepubliceerd en is enkel beschikbaar op aanvraag voor grootkeukens.

Optioneel: het controlerapport

Als je meer details wilt weten over de resultaten van de audit van je grootkeuken, kan je een uitgebreider rapport aanvragen bij de helpdesk.

Opmerking

Op aanvraag kan een al grotendeels ingevuld kandidaatsdossier bezorgd worden aan kantines die het Good Food-label willen halen en die klant zijn bij een grootkeuken die een controleattest ontving. Het dossier bevat de resultaten van de audit van de grootkeuken.

Dit document wordt niet gepubliceerd en niet doorgegeven aan de grootkeuken. Het wordt enkel op aanvraag bezorgd aan de hierboven beschreven kantines.

 

Communicatie over het controleattest

Het controleattest is geenszins een label, enkel een bewijsstuk dat kantines kan overtuigen om met de grootkeuken te werken. De grootkeuken mag in haar communicatie dus ook niet verwijzen naar een label.

Communicatie naar de Brusselse kantines waar de grootkeuken levert, kan wel. Leefmilieu Brussel stelt je daartoe een template ter beschikking en zal zelf ook proactief kantines benaderen die in aanmerking kunnen komen voor het Good Food-label.

Meer details over procedures en voorwaarden zijn te vinden in het document ‘Hulpmiddel voor het controleattest grootkeukens’.

Een controleattest aanvragen

  • Om als grootkeuken je kandidatuur in te dienen, vul je het kandidaatsdossier en de bijlage in en verstuur je het per e-mail naar helpdeskkantine@leefmilieu.brussels
  • Je krijgt dan een link toegestuurd naar een gedeeld dossier waarin je alle gevraagde bewijsstukken kan verzamelen. Je kan hiervoor ook hulp krijgen van de helpdesk.
  • Eens het volledige dossier is ontvangen door Leefmilieu Brussel, zal een onafhankelijk controleorgaan het onderzoeken en een audit van de grootkeuken plannen.

Een meer gedetailleerde beschrijving van het kandidaatsdossier, vind je in dit document.

Overheidssteun

Good Food Kantine-label (pro)

In Brussel worden elk jaar ruim 73 miljoen maaltijden geserveerd in bedrijven, administraties, scholen, universiteiten, kinderdagverblijven, ziekenhuizen en rusthuizen. Al deze kantines kunnen aanspraak maken op het Good Food Kantine-label. Ontdek hier hoe het te verkrijgen.

Steeds meer grootkeukens worden zich bewust van het belang van duurzame voeding. Ze bieden lokale en seizoensgebonden gerechten, bereiden veggiemenu's en organiseren acties om minder voedsel te verspillen. Leefmilieu Brussel wil dat engagement aanmoedigen door hen een evolutief label toe te kennen. Het label helpt grootkeukens om duurzamer te werk te gaan. 

 

Kantine of restaurant?

Het label Good Food-kantine is gericht op catering voor een collectieve voorziening, m.a.w. een kantine.

Dienstverlening voor een collectieve voorziening

Een kantine verleent een dienst aan een collectieve voorziening (zoals een school, bedrijf, administratie, ziekenhuis, kinderdagverblijf, rusthuis, enz.), in tegenstelling tot een restaurant dat zich richt tot particulieren.

Eén maaltijd per dag, meestal 's middags

De meeste kantines bieden uitsluitend een middagmaal. In sommige sectoren (zoals ziekenhuizen, rusthuizen en bepaalde bedrijven) kunnen ze echter tot drie maaltijden per dag aanbieden om te voldoen aan de noden van het personeel (het aanbod is dan niet bestemd voor het grote publiek).

Een beperkt aanbod

Een kantine verwerkt een grote hoeveelheid maaltijden, waardoor het aanbod beperkt is. Restaurants hebben daarentegen een uitgebreidere kaart.

 

Een evolutief label: van één tot drie vorken

Het label dat de kantines krijgen, bevat één, twee of drie vorken. Elk niveau stemt overeen met meer gediversifieerde criteria voor smakelijke, gezonde en milieuvriendelijke voeding.

Eerste vork: de verplichte criteria van het Good Food Kantine-label

Om hun eerste vork te krijgen, moeten de grootkeukens voldoen aan een aantal verplichte criteria, zoals:

  • Een minimale hoeveelheid biologische producten, een vegetarisch aanbod en seizoensproducten aanbieden.
  • Voedselverspilling bestrijden.
  • De klanten informeren en sensibiliseren rond duurzame voeding.

Tweede en derde vork: optionele criteria

Om de tweede en derde vork te krijgen, moet de kantine voldoen aan optionele criteria, waarmee ze hun doorgedreven inzet aantonen. Denk bijvoorbeeld aan de herkomst van eieren, de terbeschikkingstelling van kraantjeswater, een aanbod maatschappelijk verantwoorde producten, enz.

 

Stappen om het label te verkrijgen

Belangrijk: voor een kantine die gebruik maakt van een grootkeuken* om de maaltijden voor haar consumenten te bereiden en te leveren, is de aanvraagprocedure om het Good Food Kantine-label te verkrijgen anders en eenvoudiger dan voor kantines die hun maaltijden ter plekke produceren. De specifieke procedure staat beschreven in het document ‘Good Food kantine beleverd door een grootkeuken – procedure’.

*Een grootkeuken is een keuken die maaltijden produceert voor kantines van collectiviteiten buiten haar productielocatie. Dit houdt in dat er een groot aantal maaltijden per dag wordt bereid, waarvan de meeste aan kantines worden geleverd (een deel van de geproduceerde maaltijden kan in de kantine van de grootkeuken worden geconsumeerd).

1. Contacteer de Helpdesk Kantines

Als je een aanvraag wilt indienen, stuur dan een e-mail naar helpdeskcantine@environnement.brussels. We nemen dan contact met je op om je de documenten te sturen die je nodig hebt voor je aanvraag en je toegang te geven tot je gedeelde dossier.

2. Gratis begeleiding

We helpen je bij het analyseren van je praktijken op basis van de criteria van het label en helpen je bij het voorbereiden van je aanvraagdossier. Als je wilt, kunnen we je advies geven over hoe je bepaalde praktijken kunt verbeteren.

3. Het kandidaatsdossier

Aanvragen kunnen twee keer per jaar worden ingediend (uiterlijk de 2e maandag in maart en oktober). Criteria en documenten kunnen veranderen.

Om de procedure te vergemakkelijken, beschikken we over een beveiligde omgeving voor het delen van alle benodigde documenten. Tijdens de ondersteuning zullen we je helpen om je account aan te maken en toegang te krijgen tot je gedeelde dossier.

De criteria en documenten worden regelmatig bijgewerkt. Het is daarom belangrijk om de laatste versie van het vademecum te downloaden.

Wijzigingen in het vademecum worden eenmaal per jaar doorgevoerd en zijn van toepassing vanaf 1 januari.

4. De controle

Een onafhankelijk controleorgaan voert de controle uit. Indien nodig, wordt een bezoek ter plaatse  gepland om de naleving van de criteria, de menu's, de facturen van leveranciers en de certificaten te controleren.

5. Een label voor drie jaar

Het label is drie jaar geldig. Tijdens die periode kunnen controles worden georganiseerd. Daarna kan een aanvraag voor een verlenging worden ingediend. Een nieuwe kans voor een vorkje meer!

 

Gelabelde kantines

Kinderdagverblijven, rusthuizen, ziekenhuizen, bedrijven, scholen ... Het aantal Brusselse kantines met het Good Food-label neemt voortdurend toe. Om de kantines en hun aanpak te kennen, klik hier!

 

Volgende deadline voor kandidaatsdossiers

Maandag 09 Maart 2026

Overheidssteun

Bon et Sain - Les collations durables

Deze pagina is door de ondernemer geschreven in het Frans en werd automatisch vertaald. 

Kinderen eten vaak ongezonde tussendoortjes, die in veel verpakkingen zitten. Om hier iets aan te doen, heeft de patiëntengroep Bon et Sain van het Medisch Centrum Globule in Schaarbeek het initiatief genomen om participatieve workshops te organiseren waar buurtbewoners elkaar kunnen ontmoeten, tips kunnen uitwisselen en gezonde en milieuvriendelijke snacks kunnen bereiden voor hun kinderen, maar ook herbruikbare zakjes kunnen maken om in hun schooltas te stoppen!

Het doel van het project is om een gezellig moment te creëren waarop mensen met elkaar kunnen praten over gezond eten en afvalvermindering, waarbij ook de ouders van de scholen in de buurt worden betrokken.

Dit project werd ondersteund door Leefmilieu Brussel in het kader van de oproep tot burgerprojecten Inspirons le Quartier - onderdeel Good Food van 2021 tot 2023.

Inspirerende projecten

Le Bercail des enfants

Ter info: de inhoud van dit formulier bestaat alleen in het Frans

Le Bercail des enfants est un projet citoyen qui a germé dans la tête d’un groupe de voisins et amis du quartier Sainte-Alix, à Woluwe-Saint-Pierre : « À l’heure où notre société est de plus en plus déconnectée de son environnement, il nous a paru intéressant de chercher à nous reconnecter à la Nature en profitant du patrimoine naturel et des dynamiques sociales déjà présentes dans le site des Fraternités du Bon Pasteur. »

Le Bercail des enfants est une mini-bergerie qui accueille actuellement 2 brebis. Ce projet est un support d’animations qui veulent sensibiliser les enfants à l'alimentation durable et au respect des animaux et de la nature : nourrissage et soin, traite, tissage de bracelets en laine, "transhumance" vers la prairie ou dans le quartier...

Outre le groupe porteur, le projet accueille aussi des adultes habitant le quartier et des jeunes qui fréquentent le lieu. Ces bénévoles contribuent à l’organisation des activités, participent aux chantiers collectifs (travaux de construction et entretien des installations) et envisagent une petite production de fromage. Plusieurs collaborations ont eu lieu ou se préparent autour du projet, notamment des échanges avec d’autres bergers urbains de Bruxelles et un projet d'éco-pâturage mis en place avec l’école voisine, l’ICHEC, qui pourrait s’étendre sur d’autres lieux de la commune.

Depuis sa création en juillet 2021, le Bercail des enfants a accueilli plus de 700 personnes, enfants, jeunes et adultes, venant du quartier ou d’autres communes bruxelloises.

Le Bercail des enfants a été mis en place en collaboration avec l’ASBL de La Ferme d’Anjou et celle des Fraternités du Bon Pasteur.

Ce projet a été soutenu par Bruxelles Environnement dans le cadre de l’appel à projets citoyens Inspirons le quartier - volet Good Food en 2021.

Inspirerende projecten

Le Fou'r à lier

Ter info: dit inspirerende project is alleen beschikbaar in het Frans

Ce projet ambitieux a été soutenu par Bruxelles Environnement dans le cadre de l’appel à projets citoyens Inspirons le quartier - volet Good Food en 2021. Il est en cours de réalisation.

Le projet "Le Fou'r à lier" est situé dans le quartier de la Roseraie, à Uccle. Il vise à créer des liens entre les habitants de tous âges, à sensibiliser à l'alimentation durable à travers différentes actions en faveur de l'environnement, et à encourager l’autonomie alimentaire, le "faire soi-même" et le respect de la nature et de la biodiversité.

Ce projet mobilisera le quartier et les usagers du lieu dans sa création. Les axes principaux du projet sont :

  • La construction d’un lieu regroupant différentes fonctions autour d’un four à pain ;
  • L’implantation d’un poulailler ;
  • La réorganisation d’un potager actuellement centré sur des parcelles individuelles.

Impacts sur le quartier

Le Fou'r à lier veut permettre aux citoyens d'apprendre à mieux connaître leur alimentation et d'en devenir acteurs, notamment en :

  • Comprenant ce qui est sain pour le corps, dans le respect de la planète ;
  • Apprennant à faire pousser ses fruits et légumes ;
  • Apprennant à élever des poules ;
  • Se réappropriant certaines techniques de transformation (fabrication du pain).

Le projet vise tant les habitants du quartier que les usagers de la Roseraie issus de différentes initiatives : école des devoirs, crèche, potager collectif, repair café, activités artistiques...

Actions projetées

  • Construction d’une structure de protection accueillant le four à pain, un lieu de stockage du bois et du matériel de boulangerie et des outils du potager ;
  • Mise en place de fournées et d’ateliers pédagogiques pour différents publics cibles ;
  • Potager :
    • Réorganisation du potager en véritable potager collectif ;
    • Création d'un compost ;
    • Construction d’une serre (dôme à semis) ;
  • Poulailler : construction d’un enclos à poules protégeant des prédateurs présents sur le site ;
  • Communication - sensibilisation :
    • Création de panneaux didactiques pour informer le public sur les différentes facettes du projet du "Fou’r à lier" ;
    • Mobilisation du quartier dès la collecte des matériaux pour la construction du four ;
  • Organisation de la collecte de matériaux de construction issues au maximum de la récupération.
Inspirerende projecten

Resilfood

Ter info, de hoofdtaal van deze acteur is Frans.

Resilfood est un consultant bilan carbone, actif dans la sensibilisation tout public sur les enjeux climatiques, environnementaux et de l'alimentation durable, ainsi que dans l'accompagnement de PME du secteur alimentaire pour une alimentation durable et moins dépendante aux énergies fossiles.

Resilfood propose :

  • Aux consommateurs, entreprises, organisations, associations, écoles :
    • Des ateliers, conférences de sensibilisation sur les enjeux climatique et environnementaux et d'initiation à l'alimentation durable.
  • Aux entreprises du secteur alimentaire, restaurants, traiteurs, épiceries, boulangeries - pâtisseries... des services pour :
    • Diminuer et maitriser l’utilisation des énergies fossiles.
    • Anticiper et réduire l’impact des énergies fossiles sur l’augmentation de votre foodcost.
    • Vous aider dans une démarche zéro déchet et zéro gaspillage.
    • Aller à la rencontre d'une  ouvelle clientèle soucieuse d’une alimentation saine et respectueuse de son environnement.
    • Faciliter une labélisation tel que Good Food ou vous démarquer comme acteur engagé pour une société bas carbone.
Illustratie
Talen
Frans
Adresse

België

E-mail
info@resilfood.be

État des lieux des cantines bruxelloises en matière d'alimentation durable et de l'impact de la stratégie Good Food

Ter info: deze studie bestaat enkel in het Frans

Étude, Sonecom, 2020, 35 p.

Cette étude, réalisée par Sonecom à l'intention de Bruxelles Environnement, porte sur les cantines bruxelloises. Elle vise à évaluer si, 5 ans après le lancement de la stratégie Good Food, celle-ci a donné les résultats escomptés au sujet des cantines sur le territoire bruxellois.

Objectifs et résumé

L’étude comporte 3 volets :

  • Volet 1 : Recensement des cantines présentes en Région de Bruxelles-Capitale et en quelle quantité ;
  • Volet 2 : Dans quelle mesure les cantines bruxelloises servent-elles de l’alimentation durable et comment se positionnent-elles à cet égard ? Cette évaluation englobe toutes les cantines bruxelloises, y compris les labellisées Good Food. L’étude compare la durabilité entre les cantines labellisées et non labellisées, et identifie l’impact de la stratégie qui, pour les cantines, se concentre sur le label ; 
  • Volet 3 : Quels sont les facteurs qui encouragent et freinent les écoles dans le développement d’une alimentation durable ? Focus sur les cantines scolaires étant donné qu'elles concernent les jeunes, qui sont le public prioritaire de la stratégie Good Food.

Résultats

Volet 1 : Recensement des cantines en Région bruxelloise

La base de données de l’AFSCA contient 1657 entrées, ce qui correspond au nombre total de cantines sur le territoire régional bruxellois. 40 % possèdent des gestionnaires multiples et 60 % ont un gestionnaire unique.

Près de 2/3 des cantines sont celles des crèches et des établissements scolaires bruxellois. La catégorie « autre » de l’AFSCA représente quant à elle près d’un quart de la population de cantines. Cette catégorie reprend des centres de soins, d'hébergement et d'accueil (centres de soins de jour, centres d’aide pour les sans-abris, Maisons de l’Aide à la jeunesse, etc.).

Les cantines des établissements scolaires sont significativement plus nombreuses à être gérées par un gestionnaire multiple (53 %), alors que les cantines des maisons de repos, des hôpitaux et des autres établissements sont gérées à entre 15 et 30 % par un gestionnaire multiple.

  • Un peu plus de la moitié des crèches gèrent au moins une cantine et un peu moins de la moitié des établissements scolaires en gèrent au moins une.
  • Plus de 80 % des maisons de repos organisent des repas.
  • Les prisons ont toutes une cantine, et les hôpitaux ont souvent plusieurs cantines sur un même site.

Volet 2 : Enquête quantitative

Durabilité

Les contrats pour la fourniture des repas prévoient dans 60 % des cas des clauses relatives aux différents critères de l’alimentation durable : utiliser des produits saisonniers, réduire la quantité de viande et proposer des alternatives végétariennes.

  • Ce sont les produits saisonniers et les plats végétariens qui sont les éléments les plus souvent renseignés comme étant proposés tous les jours : cela concerne en moyenne 25% des cantines bruxelloises.
  • Les crèches et les maisons de repos sont significativement plus nombreuses à faire attention aux produits de saison. Les crèches sont par contre significativement moins nombreuses à proposer un plat végétarien tous les jours.
  • 1/3 des cantines déclare travailler avec des producteurs belges, et 19% avec un producteur situé à moins de 50 km.
  • Pour lutter contre le gaspillage alimentaire, 1 sur 2 agit sur les commandes et les achats de produits, 1/3 en réduisant la quantité de nourriture servie, et 1/4 en améliorant la qualité du goût.

Lorsqu’ils évoquent les obstacles rencontrés pour atteindre une alimentation plus durable, les répondants pointent :

  • Le fait que le fonctionnement leur est souvent imposé et qu’ils n’ont pas de réel pouvoir de décision ;
  • Le Décret gratuité qui les empêche d’initier des projets (pour les établissements scolaires) ;
  • L'infrastructure ne permettant pas d’installer une cuisine aux normes.

Notoriété et intérêt du label Cantine Good Food

Les positions sur le label Cantine Good Food sont partagées : une moitié semble intéressée par les propositions d’accompagnement Good Food, l’autre moitié non. Il n’y a pas de relation significative entre ces réponses et le type de public.

  • Seuls 5 établissements affirment avoir le label ou être en cours de procédure pour l’obtenir ; il s’agit d’écoles et de crèches. Plus de 90 % des répondants n’ont pas le label.
  • 2/3 des répondants ne connaissent pas bien le label Cantine Good Food.
  • Le label semble susciter un certain intérêt pour la moitié des établissements.

Lorsqu’ils évoquent les avantages et les inconvénients de la mise en place du label Cantine Good Food, les répondants identifient :

  • L’attractivité ;
  • Le caractère exemplaire qui pourrait bénéficier à l’école ;
  • La meilleure nourriture ;
  • Le partage de valeurs communes ;
  • La création de lien avec les parents ;
  • Etc.

Ils pointent en revanche le manque de moyens humains et financiers de ce genre d’initiative.

Volet 3 : Enquête qualitative écoles

Les acteurs clés

  • Dans le cadre d’une cantine fonctionnant avec des fournisseurs externes, le pouvoir organisateur des écoles est un levier déterminant dans la mise en place d’une offre de repas plus durable à la cantine. Puisqu’il est le gestionnaire des contrats avec les fournisseurs, lui seul a la mainmise sur les exigences en matière de durabilité dans le contenu des menus. Dans le contexte communal, ce levier est d’autant plus important que, généralement, le choix du fournisseur et les clauses du contrat sont les mêmes pour l’ensemble des écoles.
  • La direction et l’équipe administrative sont également deux acteurs essentiels dans l’organisation des cantines, surtout lorsque celle-ci se gère en interne et dans les établissements secondaires. Ce sont aussi les directions, parfois en concertation avec les équipes éducatives qui cadrent le contenu alimentaire que les élèves peuvent apporter.

Les motivations d'action

  • La question de l’alimentation saine et des ingrédients de qualité est omniprésente dans les établissements scolaires. Ceux-ci la définissent comme une alimentation équilibrée et utilisant des ingrédients frais.
  • L’un des premiers éléments, surtout dans les écoles fondamentales, est la question du goût, c’est-à-dire faire découvrir des saveurs et développer le goût des enfants.
  • Les écoles, aussi bien fondamentales que secondaires, sont très attentives aux questions de gaspillage, aussi bien dans la préparation des repas que pour le contenu des assiettes ; elles développent des trucs et astuces qui permettent de limiter ce fléau.

L'alimentation comme projet collectif

L’amélioration de l’alimentation dans une visée plus durable est d’autant plus efficace que tous les acteurs collaborent dans un projet commun lié à une thématique environnementale.

Le contrat avec les fournisseurs

  • Beaucoup d’établissements scolaires font appel à des fournisseurs externes pour les repas de la cantine.
  • Les écoles apprécient que certains fournisseurs proposent des activités et animations sur le thème de l’alimentation. 

Les aspects financiers et infrastructurels

  • Le manque de moyens financiers est présenté par les établissements comme un frein. Ils « décrient » le Décret gratuité de l’école, qui met à mal beaucoup de projet liés à l’alimentation. Sans remettre en cause la gratuité scolaire, c’est un aspect qui vient freiner les projets des écoles en terme d’alimentation durable, alors que la contrepartie financière est insuffisante.
  • Un autre frein dans l’amélioration de l’alimentation vers plus de durabilité est celui de garder l’équilibre financier dans la gestion d’une cantine, tout en continuant à propose des prix accessibles voire démocratiques aux élèves.

Le contexte familial

Les établissements remarquent que les règles et les comportements qu’ils essayent de faire adopter aux enfants se répercutent dans les familles : l’enfant est un porte-parole de l’école vers la famille pour changer les habitudes alimentaires. Ainsi, l’interdiction de collations sucrées peut avoir un impact sur les collations à domicile.

Studies