Geef hier een voorstelling van uw organisatie, en meer bepaald van haar Good Food-benadering.

Inventaris en analyse van bestaande gegevens over de vraag naar voeding in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Ter info: deze studie bestaat enkel in het Frans

Etude, Bruxelles Environnement, 2015, 41 pages

Cette étude recense les sources disponibles et synthétise les éléments d’information existants sur la demande alimentaire des particuliers dans la capitale. En effet, afin de développer une offre alimentaire durable qui corresponde aux attentes du marché (de la demande), il est indispensable de connaitre les besoins actuels et futurs de celui-ci.

Objectifs

Cette recherche visait à réaliser un inventaire, puis une analyse des données existantes en matière de demande alimentaire à l’échelle de la Région de Bruxelles-Capitale.

La compilation de ces sources répond à un triple objectif :

  • Identifier la situation actuelle ainsi que les freins et leviers vers une alimentation durable.
  • Répondre aux questions suivantes : Comment orienter l’offre ? Quelles perspectives de développement d’une offre en alimentation durable pour répondre à la demande ?
  • Sélectionner un set d’indicateurs de suivi.

Résumé

Un premier inventaire des sources de données disponibles a d’abord été réalisé. Sur base de cet inventaire, 4 thématiques clés ont été identifiées, ainsi qu’une thématique transversale. Les quatre thématiques autour desquelles se structurent les questions de l’étude sont les suivantes :

  • Profil et habitudes alimentaires
  • Etat de la consommation et perceptions des produits dits durables
  • Satisfaction des ménages par rapport à l’offre alimentaire
  • Tendances évolutives

La thématique transversale s’attache à l’identification des freins et des leviers pour transiter vers une alimentation durable.

Afin de cadrer les thématiques, un groupe de travail a ensuite été mis en place. Suite au travail de groupe, les thématiques identifiées ont pu être structurées autour de différentes questions clés.

Sur base d’un ensemble de sources bibliographiques et de rencontres en face à face avec les acteurs de l’alimentation sur le territoire de la RBC, l’étude dresse une synthèse des réponses aux questions identifiées.

L’analyse de ces informations permet de dégager des informations manquantes pour compléter les réponses aux questions, mais également des perspectives de développement de l’alimentation durable sur le territoire de la RBC.

Résultats

L’étude conclut que la photographie de la demande alimentaire n’est que partielle et imprécise, et ce pour plusieurs raisons : les données sont peu actualisées, les informations disponibles sont essentiellement qualitatives, il manque une cohérence d’ensemble entre les différentes études. Le rapport apporte une série de recommandations sur les éléments complémentaires à collecter, indispensables pour composer une image plus fine et fiable.

La synthèse réalisée apporte toutefois des éléments d’information intéressants. Quelques extraits à titre d’exemples :

  • Il n’y a pas de tendance nette dans l’évolution de la part du budget des ménages consacrée aux différentes catégories de produits, excepté pour la viande, où la tendance est à la baisse depuis l’année 2000 ;
  • Le temps consacré à la préparation et la prise des repas est inférieur à 30 minutes pour la majorité des Belges ;
  • Le critère « qualité » est souvent cité comme un critère de choix important lors des achats alimentaires ;
  • Lorsqu’il y a proposition, les critères « frais » et « de saison » primeraient par rapport aux critères « circuit court » et « respectueux de l’environnement »
  • Les fruits, légumes et produits biologiques sont les produits les plus recherchés dans le cadre de l’approvisionnement en circuit court ;
  • 92% des Bruxellois interrogés connaissent le principe du jeudi veggie ;
  • Les consommateurs sont peu satisfaits de l’offre alimentaire en général ;
  • etc.
Studies

Projet de création d'un kit "Table durable entre voisins"

Ter info: dit inspirerend project is alleen beschikbaar in het Frans

Ce projet a été mené par le service Développement durable de la Commune d'Etterbeek dans le cadre de sa politique de sensibilisation à l'alimentation durable, dont également le projet d'adoption de poules pour les particuliers ou via des poulaillers collectifs ou l’accompagnement de ménages Etterbeekois dans le cadre du « Défi alimentation durable ».

Le projet a abouti à la création d'un « Kit Table durable entre voisins », mallette rassemblant tous les éléments nécessaires à l'organisation d'une soirée-repas avec ses voisins autour du thème de l’alimentation durable. Cerise sur le gâteau : la préparation du repas et la dégustation festive sont assistées par un cuisinier spécialiste qui partage ses trucs et astuces avec les convives.

Objectifs

Au travers de la confection et du partage d’un repas durable, le kit rencontre un double objectif :

  • la sensibilisation à l’alimentation durable et l'invitation aux changements de comportements alimentaires ;
  • le développement de lien social et de convivialité entre voisins.

Résumé

L’hôte accueille ses voisins pour un cours de cuisine dispensé par un cuisinier spécialisé en alimentation durable (et rétribué par la Commune), puis pour la dégustation du repas préparé collectivement. 

L’hôte peut choisir son thème (cuisiner mon panier bio, plat anti-gaspi, etc.) ou proposer une recette qui sera « durabilisée » par le cuisinier professionnel, par exemple en intégrant le respect des saisons, en réduisant la quantité de protéines animales, etc.

Pour agrémenter la soirée, un kit d'accompagnement, facile à utiliser de manière autonome, aide à diffuser les concepts clés de l’alimentation durable, de façon pratique et conviviale.

Celui-ci comporte :

  • des outils pour permettre à l’hôte d’explorer les principes généraux de l’alimentation durable ;
  • des supports d’animation pour l’aider à expliquer ces principes à ses voisins lors de la soirée ;
  • du matériel pour la soirée (sets de table, affiche, étiquettes nominatives, etc.) ;
  • des outils pratiques que les participants peuvent conserver pour le quotidien (calendrier des fruits et légumes de saison, brochures sur les étiquettes et logos, etc.).

Le kit empruntable  est disponible gratuitement pour tout Etterbeekois et peut être utilisé à domicile ou dans un local mis à disposition.

 

Résultats inspirants

En 2015, 3 soirées 'tests' ont été organisées. Elles ont réuni 11 invités en plus des 5 hôtes (2 couples et 1 personne seule) et des membres de l’équipe communale chargés de l’évaluation. Ces soirées ont conduit à des ajustements pour améliorer le kit (résumé du déroulé de la soirée comme « pense-bête » pour l’hôte, inversion d’animations, « élagage » de texte, etc.).

Depuis, 9 soirées ont pu avoir lieu pour un total d'environ 70 participants. Par la suite des évènements 'retrouvailles' ont été organisés: l'idée est de réunir, 1 à 2 fois par an, tous les participants pour prolonger la sensibilisation à l'alimentation durable au-delà de la soirée du kit, au travers d'un moment convivial d'échanges et d'une auberge espagnole.

Le point fort du projet est la convivialité : l’atelier cuisine personnalisé donné par le cuisinier professionnel est motivant et le fait d’accueillir chez soi stimule l’échange entre les participants. Les concepts de l’alimentation durable sont vulgarisés et adaptés à la réalité quotidienne des personnes.

La difficulté du projet réside dans une implication suffisante de l’hôte : c’est lui qui explique l'alimentation durable à ses invités, avec ses mots et son expérience. En échange du prêt du kit et de l’atelier de cuisine offert, il lui est demandé de prendre connaissance des documents fournis et d’être le « moteur » de la soirée (enchaînement des animations, gardien du temps, etc.). Un entretien de préparation est prévu au moment du prêt du kit et une attention a été portée au contenu pour qu'il ne soit pas trop conséquent.

Contact

Service Développement durable, Commune d’Etterbeek

Tel : 02 627 27 87

Email : Etterbeek.durable@etterbeek.be

Inspirerende projecten

“Assomption Sainte-Thérèse”, in Watermaal-Bosvoorde - Een school die openstaat voor Good Food voeding en milieu

Het “Institut de l'Assomption Sainte-Thérèse” is een school in beweging, die zich vragen stelt en oplossingen zoekt voor een betere voeding en, meer in het algemeen, ter verbetering van het milieu binnen de instelling. De school stelt groene en maatschappelijk verantwoorde acties op punt in samenwerking met de gemeente. Ze won op het Bubble Festival 2017, dankzij haar innoverende project rond composttoiletten voor de kleuterschool. Sindsdien gaat de instelling verder op de ingeslagen weg: ze ontving het Eco-school label in 2018 en beschikt over een perceel in de naburige Chant des Cailles buurtmoestuin. De kinderen gaan er helpen tuinieren en worden aldus gesensibiliseerd voor gezond en duurzaam eten.

School in een notendop   

Institut de l'Assomption Sainte-Thérèse                      

Aartshertogenlaan, 52                                                                 Niveau: Kleuter- en lagere school

1170 Watermaal-Bosvoorde                                                   Aantal warme maaltijden/dag: +/- 48

T.: +32 2 660 27 98

Op het menu   

  • In de keuken: de traiteur TCO Service levert warme maaltijden aan de school.
  • Gezond tussendoortje voor iedereen: de kinderen brengen elke dag fruit of groenten mee.
  • Visdag: dinsdag                                                                              
  • Kinderen die hun eigen lunch meebrengen, krijgen gratis 100% biologische soep. Kostprijs van een maaltijd: 3 € in de kleuterschool en 3,5 € in de lagere school.

Kantine onder de loep

Slechts een derde van de leerlingen eet warm op school. De terughoudendheid van de ouders heeft vooral te maken met de kostprijs en religieuze aspecten (voor de moslims). De ondervraagde kinderen waarderen de kwaliteit van het eten, behalve de vis: ze houden in het bijzonder van de groenten en de peulvruchten. De school mobiliseert iedereen om voedselverspilling maximaal tegen te gaan.

Acties om beter te eten

De kinderen brengen een gezond tussendoortje (fruit of groenten) mee naar school. Koekjes, chips of snoeprepen zijn verboden. Bij de gezonde tussendoortjes hoort vaak een liedje om klein en groot te motiveren: “Un petit concombre qui croque, qui croque, cric, croc… c’est mieux qu’un bonbon qui colle”.

De school kookt ook geregeld met de kinderen. De volgende uitdaging bestaat erin om dankzij de moestuin van de “Chant des Cailles” genoeg groenten te kweken om te voorzien in de soep en de tussendoortjes.

De kinderen van het vijfde en zesde hebben twee compostplekken aangelegd: eentje voor de droogtoiletten en eentje voor het groente- en fruitafval. Elke klas heeft haar eigen compostemmer.

De school streeft naar ‘zero waste’: iedereen gebruikt dus een drinkfles en een brooddoos.

Extra pluspunt: de gemeente nodigde alle scholen van Watermaal-Bosvoorde uit voor een vergadering rond gezonde voeding op school. Voor de “Assomption Sainte-Thérèse” werkte het feit dat de school haar ervaring mocht delen en aldus een bron van inspiratie voor andere instellingen kan zijn, bijzonder motiverend.

Bemoedigende resultaten

De kinderen van de kleuterschool dragen graag en veel bij tot het leven van de moestuin, waar ze verse groenten ontdekken en leren waarderen.

Dankzij het antiverspillingsbeleid van de school en de twee compostplekken, wordt er bijna niets verkwist. De resten van de warme maaltijd vullen amper een derde van een kleine bak. Dezelfde vaststelling geldt voor de broodmaaltijd: de ouders hebben geleerd om de juiste hoeveelheden mee te geven. Als er resten overblijven, nemen de kinderen ze mee naar huis, zodat de ouders de inhoud van de doos nog beter kunnen aanpassen.

De instelling geeft het milieu een centrale plaats in haar project. Zo zijn ook de onderhoudsproducten huisgemaakt en 100% ecologisch. Om drankafval te beperken en het gebruik van kraantjeswater aan te moedigen, zijn de leerlingen kruiken gaan halen bij Vivaqua.

Andere werkpunten   

Om geen eten meer weg te gooien en nog meer te sensibiliseren voor zero waste, houdt de school sinds kort kippen.

Inspiratie

Dit jaar organiseerde de school een groot duurzaam feest, met biologische stoemp, water met gearomatiseerde rode vruchten of komkommer en munt, gevolgd door fruitbrochettes gedoopt in biologische chocolade. Good Food is en blijft een prioriteit.

Inspirerende projecten

L’École en Couleurs - Een gezonde en duurzame kantine

“L’École en Couleurs” heeft haar naam niet gestolen. In de kantine genieten de kinderen van menu’s waarbij de ingrediënten van het seizoen de hoofdrol spelen en creativiteit een belangrijke plaats inneemt. Dat is dan ook een van de hoofdprincipes in het educatieve project van de school. De directrice, mevrouw Carael, die heel nauw bij haar team betrokken is, besteedt veel aandacht aan de kwaliteit van de maaltijden op school. Die ondersteunt haar sensibilisering voor een gezonde en evenwichtige voeding met een moestuin.

De school in een notendop   

“École en Couleurs”                                                                           

Rodenbachstraat 37                                                                              Niveau:  Kleuter- en lagere school

1190 Vorst                                                                                                  Aantal ingeschreven kinderen: ± 210 

T.: +32 2 343 86 44                                      

Op het menu   

  • In de keuken: de warme maaltijden worden op school bereid.
  • Biolabel: fruit, groenten, vlees
  • MSC-label (duurzame visvangst)
  • Veggie dag: donderdag
  • Desserts: huisgemaakt en suikerarm                            
  • Tienuurtje in de kleuterschool: gratis soep met groenten uit de moestuin

Kostprijs van een maaltijd: 3€ in de kleuterschool en 3,8 € in de lagere school.

Elk maand wordt het menu op de schoolwebsite vermeld.

De kantine onder de loep

Enkele jaren geleden wilde schoolkokkin Carol de kwaliteit van de maaltijden verbeteren. Ze stelde immers vast dat kinderen bij een tweede bord altijd systematisch vlees heropschepten, maar geen groenten. Maar te veel vlees is niet gezond en niet goed voor het milieu.

Daarop werd een gezamenlijke denkoefening gevoerd met de directie van de school, om de hoeveelheid vlees op de borden te verminderen en duurzamere maaltijden aan te bieden. Daarvoor kon Carol rekenen op de begeleiding van Leefmilieu Brussel in het kader van het ‘Duurzame kantineprogramma’. Doelstelling: gezondere menu’s aanbieden zonder de kostprijs van de maaltijden te verhogen.

Acties om beter te eten

Om de vleesconsumptie te verminderen, ondernam de school twee concrete acties:

  • De invoering van een exclusief vegetarische maaltijd op donderdag
  • De aanbieding van kleinere porties vlees op de andere dagen van de week.

Een van de moeilijkheden daarbij was om elke week ideeën te vinden voor vegetarische maaltijden. Dankzij de opleidingen van Leefmilieu Brussel stelde de kokkin lekkere alternatieven op punt: groenteballetjes met pittabrood, vegetarische lasagne, bladerdeeg met quorngehakt en rijst, pasta met groenten,…

Op de andere dagen krijgen de kinderen gewoon de vereiste hoeveelheid vlees, zoals aanbevolen door de WHO.

Tip van de kok: de allerkleinsten krijgen op hun eerste bord iets minder vlees dan de aanbevolen hoeveelheid. Ze kunnen dus nog een kleine portie vlees extra opscheppen, maar vooral veel groenten. Voor de kinderen in de lagere school wordt precies de juiste hoeveelheid vlees per tafel geserveerd. De leerlingen moeten de inhoud van die schotel onder elkaar verdelen en kunnen enkel groenten en aardappelen, rijst of pasta bij opscheppen.

Bemoedigende resultaten

Deze overgang bleek een succes voor de kantine van de “École en Couleurs”. Voortaan eten de kinderen minder vlees en plukken tegelijk de vruchten van een biologische, lokale en seizoensgebonden keuken voor een bescheiden prijs. Bovendien wordt er niets verspild. Carol werd ingewijd in de kunst om niets weg te gooien. Ook de kinderen werden met behulp van een eenvoudige regel gesensibiliseerd voor de problematiek van verspilling: “Een extra portie eet je ook helemaal op”.

De ouders staan helemaal achter deze aanpak en moedigen hem ook aan: ze spelen een sleutelrol in het welslagen van het project.

Andere werkpunten   

Zoals in heel wat schoolkantines zijn het lawaai in de refter en de beperkte tijd om te eten elementen die in de toekomst voor verbetering vatbaar zijn.

Inspiratie

Om een duurzamere voeding in je kantine in te voeren ontdek je de ‘Good Food Kantine’ opleidingen.

Inspirerende projecten

L’École maternelle n°2 in Schaarbeek – Maaltijden met een steeds groter Good Food-gehalte

Sinds ze in 2008 haar deuren opende, werkte de "École maternelle n°2" aan haar pedagogische project met de nadruk op het welzijn van de kinderen. Het lag dan ook voor de hand dat de school diverse projecten rond milieu, natuur en voeding opzette. De school besteedt bijzonder veel aandacht aan ecologisch burgerschap. Ze behaalde het Eco-schools label in 2016 en 2018, dankzij haar concrete acties ten voordele van duurzaamheid. De kinderen al vanop heel jonge leeftijd sensibiliseren voor een milieuvriendelijke voeding is vandaag een volwaardig onderdeel van het leven op school.

School in een notendop   

École maternelle n°2                                                                          

Quinauxstraat 32                                                                                       Niveau: Kleuterschool

1030 Schaarbeek                                                                                       Aantal ingeschreven kinderen: ± 285

T.: +32 2 216 00 82                                                                                   Aantal warme maaltijden/dag: 22

Op het menu   

  • In de kantine worden de warme maaltijden geleverd door een door de gemeente aangeduide traiteur. Ze worden grotendeels bereid met biologische, lokale en seizoensgebonden producten, volgens een strikt lastenboek.
  • Tussendoortje (voormiddag): verplicht fruit voor iedereen!
  • Vieruurtje (avondopvang): suggestie van de school betreffende de vieruurtjes, met een vast thema per dag (maandag: fruit of groente / dinsdag: gedroogd fruit / woensdag: vrij, enzovoort).
  • Veggie dag: donderdag
  • Gratis biologische soep aangeleverd door de traiteur. De soep wordt in kannen gedaan en aldus op alle tafels in de klassen gezet.
  • Zoete tussendoortjes (wafels, snoeprepen,…) zijn verboden.

Kostprijs van een maaltijd: 3,5 €

Kantine onder de loep

De school moet om binnen het etablissement duurzame voeding te promoten, de leerlingen, leerkrachten en ouders betrekken. Het gaat om een verandering die zich geleidelijk voltrekt om de praktijken duurzaam te verankeren en zich te kunnen aanpassen aan de financiële situatie van de ouders. De school probeert steeds verder te gaan door voeding in haar geheel te beschouwen.

  • Eerste uitdaging: het fruittussendoortje en de verplichting om water uit een drinkbus te drinken in het schoolreglement opnemen, ondanks de terughoudendheid van bepaalde ouders voor wie fruit niet tot de voedingsgewoonten behoort. De slogan van de school: het tussendoortje is een stuk fruit voor iedereen.
  • Tweede uitdaging: de kwaliteit van de warme maaltijden verbeteren, een essentieel onderdeel in het schoolproject. Na de verandering van leverancier in de kantine die beter is dan de vorige, is het aantal kinderen dat warm eet op school bijna verdubbeld, onder andere dankzij het vegetarische alternatief. Tegelijk blijft de broodmaaltijd een veel goedkopere oplossing waarvoor veel ouders nog steeds kiezen.
  • Derde uitdaging: de strijd aanbinden met voedselverspilling. Die is groter bij de warme maaltijden dan bij de boterhammen, omdat de porties te groot zijn. Kinderen zijn geneigd om zichzelf te veel bij te scheppen, omdat ze moeilijk kunnen inschatten hoeveel honger ze precies hebben. Ze hebben vaak snel genoeg en eten hun bord niet leeg.

Acties om beter te eten

Om de verandering te begeleiden voerde de school een aantal concrete acties:

  • Er werd de ouders gevraagd een stuk fruit per dag mee te geven. Al het fruit wordt verdeeld onder de kinderen, waardoor de ongelijkheid weggewerkt kan worden en iedereen profiteert van de weldadige invloed van fruit op de gezondheid. Het impliceert ook minder afval: de schillen gaan naar de composthoop op de speelplaats.
  • Elke leerkracht heeft een basiskeukengerei (dunschiller, snijplank, kommetjes,…). Het fruit wordt versneden en daarna kiezen de kinderen ofwel het fruit dat ze willen ofwel wordt er een lekkere fruitsalade van gemaakt.
  • De directrice deelt aan het begin van het schooljaar brooddozen en waterflessen uit.
  • Elke dag krijgen alle kinderen biologische soep; er wordt een kan in de klassen gezet.
  • In de schoolmoestuin die enkele jaren geleden werd aangelegd, kweken de kinderen zelf de groenten die ze vervolgens tot soep, aardappelchips of groenten in de oven verwerken.
  • De school sensibiliseert de kinderen voor voedselverspilling en de dame die de maaltijden opdient, probeert de opgeschepte hoeveelheid juist in te schatten.

Bemoedigende resultaten

De ouders van de kinderen die het eerst niet gewend waren om thuis fruit of groenten te eten, zijn zich stilaan bewust geworden van wat gezond is voor hun kinderen. De kleintjes leren op hun beurt fruit waarderen. Dankzij de gratis verse soep krijgen ze ook echt de kans om elke dag verse groenten te eten. Vandaag eten de kinderen dan ook graag soep. En de ouders kunnen zich door de goede gewoonten op school laten inspireren om die thuis over te nemen!

Andere werkpunten   

Het aantal kinderen dat warm eten blijft globaal laag, wellicht vanwege de kostprijs, want de school ligt in een vrij arme wijk.

Inspiratie

Om haar projecten tot een goed einde te brengen, doet de school een beroep op de groendienst van de gemeente of doet mee aan verschillende projectoproepen, waaronder die van Leefmilieu Brussel. Geleidelijk ontstaan nieuwe ideeën: de aanplanting van fruitbomen in bakken, bouw van een wiglo, compost, moestuin,…

De school werkt mee aan diverse projecten in verband met voeding: bouw van een voedselpiramide in kistjes, deelname aan de Jardin des couleurs, aan de ‘boer naar bord’ moestuin,…

Inspirerende projecten

Etude de faisabilité sur la rentabilité d'une activité de transformation d'invendus alimentaires et de logistique de produits alimentaires durables en Région de Bruxelles-Capitale

Ter info: deze studie bestaat enkel in het Frans

 

Etude, Factor-X / Hub.brussels / 2019

Cette étude examine deux business models en lien avec l’alimentation durable en Région bruxelloise : la transformation des invendus alimentaires, et la logistique du transport des produits alimentaires durables.

Objectifs

Cette étude, commanditée par hub.brussels, est consacrée à deux sujets liés à l’alimentation durable en Région de Bruxelles-Capitale : d’une part, la transformation des invendus alimentaires, et d’autre part, la logistique du transport des produits alimentaires durables.

Pour chacune de ces deux thématiques, l’étude poursuit un double objectif :

  • Etablir un état des lieux de la situation actuelle, en faisant ressortir les aspects qui pourraient poser problème ;
  • Proposer des pistes de solution et d’amélioration en réponse à ces aspects problématiques, en s’inspirant notamment de projets mis sur pied à l’étranger.

Résumé

1. En recoupant des chiffres issus de diverses sources, Factor-X estime qu’en Belgique, la quantité d’invendus alimentaires (fruits et légumes) s’élève à 9,4 tonnes par jour. En partant de ce constat, les auteurs se sont entretenus avec différents acteurs du secteur alimentaire bruxellois (distributeurs, producteurs, logisticiens…) afin de découvrir leurs tactiques de gestion de ces invendus ; celles-ci varient en fonction de la taille de l’acteur. L’étude s’intéresse également aux acteurs dont la gestion d’invendus est la tâche principale.

Suite à ces rencontres et à la création d’une simulation de modèle économique, les auteurs font ressortir les aspects potentiellement problématiques suivants :

  • Pour assurer une viabilité économique, il est nécessaire de traiter de grandes quantités d’invendus alimentaires (cibler les gros flux)
  • Les coûts de collecte peuvent être pénalisants ; il ne faut pas négliger la dimension logistique
  • Pour les petits acteurs, il est indispensable d’établir des partenariats
  • Il ne faut pas sous estimer les volumes à traiter pour atteindre la rentabilité (ni les infrastructures nécessaires)

Résultats :

Pour développer une activité rentable de transformation d'invendus alimentaire, l’étude fait ressortir les pistes de solution suivantes :

  • Nouer des partenariats avec la grande distribution ;
  • Se baser sur le travail d’acteurs existants, qui ont déjà des chaînes en place ;
  • Inciter les petits acteurs à collecter en vrac et à se concentrer sur les produits à haute valeur ajoutée ;
  • Mettre sur pied un observatoire du don alimentaire en Région de Bruxelles-Capitale ;
  • Développer particulièrement la transformation du pain invendu, car c’est un secteur actuellement très peu valorisé malgré son potentiel intéressant.

2. Quant à la logistique de transport de produits durables et locaux en Région bruxelloise, l’étude relève également plusieurs constats :

  • 1 véhicule sur 10 à Bruxelles est une camionnette de livraison, ce qui entraîne des externalités négatives ;
  • Le nombre de véhicules de livraison augmente d’année en année ;
  • Les expériences de livraison durables sont compliquées à mettre en place si un volume minimal n’est pas assuré ;
  • Certains acteurs ont des difficultés à se faire livrer (rues piétonnes, horaires…).

Résultats :

Les auteurs développent un modèle de distribution ambitieux et créatif qui consiste à mutualiser la logistique de minimum 130 acteurs Good Food, via des hubs logistiques (du plus gros au plus petit, plus on se rapproche du centre urbain), basé sur un abonnement avec montant fixe par livraison / jour pour les producteurs et les clients (commerces, restaurants...). Cette idée représenterait un investissement important (entre 7 et 12 millions d’€), mais les avantages pour la ville seraient multiples : diminution des externalités négatives des livraisons en ville, augmentation de l'accessibilité de la Good Food à Bruxelles, accès au marché bruxellois simplifié pour les producteurs...

Lien vers le PowerPoint résumant l'étude

Studies

Le projet de récupération d’invendus alimentaires de la Croix-Rouge de Belgique

Ter info: dit inspirerend project is alleen beschikbaar in het Frans

Lutter contre le gaspillage alimentaire au profit des plus démunis : c’est possible !

Répondre aux besoins d’aide alimentaire sur Bruxelles

Plus de 55 000 personnes ont besoin aujourd’hui d’une aide alimentaire sur Bruxelles. Des volontaires Croix-Rouge d’Auderghem, de Forest, d’Ixelles, de Schaerbeek et de Woluwe-Saint-Pierre  étaient déjà mobilisés pour répondre à ces demandes via des épiceries sociales ou des colis alimentaires, leur permettant d’aider en 2018 environ 665 personnes tous les mois, majoritairement grâce à l’achats de produits secs. Dans le but d’augmenter le nombre de personnes aidées et d’améliorer la qualité et la diversité des produits distribués aux bénéficiaires en incluant des produits frais, la coordination bruxelloise de la Croix-Rouge et les volontaires ont réfléchi ensemble à mettre sur pied un projet de récupération d’invendus alimentaires.

Agir ensemble pour lutter contre le gaspillage alimentaire

Appuyé par les jeunes du Lycée français d’Uccle et par un financement de Bruxelles-environnement, le projet a vu le jour au début de l’année 2019. Une équipe de 5 chauffeurs, volontaires et salariés, sillonnent 4 jours par semaine les rues de Bruxelles pour récupérer des invendus alimentaires dans des magasins partenaires. Les produits frais du marché matinal Bruxellois, de 8 autres magasins partenaires et les excédents du Lycée français sont ainsi récoltés en camion-frigo et distribués dans des associations partenaires ainsi que dans les groupes Croix-Rouge d’Auderghem, de Forest, d’Ixelles et de Woluwe-Saint-Pierre qui ont été équipées en matériel de stockage (réfrigérateurs et congélateurs).

Des premiers résultats prometteurs...

10 mois après le démarrage du projet, sur base d’une organisation à flux-tendus, nous arrivons aujourd’hui à collecter environ 3,75 tonnes par mois. Depuis janvier cela correspond à plus de 30 tonnes d’invendus récupérés et redistribués. Ces 30 tonnes nous ont non seulement permis d’aider plus de bénéficiaires dans chaque section locale, mais aussi d’aider d’autres organisations sur Bruxelles qui n’ont pas les moyens logistiques ou les ressources humaines nécessaires pour récupérer des produits frais, par exemple les sœurs de Mère Teresa à Saint Gilles chez qui nous passons 2 à 3 fois par semaine.  En 10 mois, l’ensemble des bénéficiaires de l’aide alimentaire de la Croix-Rouge est passé de  655 bénéficiaires par mois à 1641 bénéficiaires par mois ! La diversité de nos colis alimentaires s’en est vue nettement améliorée avec la distribution des fruits rouges, de fruits exotiques, de poissons, de viandes ou encore de produits laitiers.

... Et un futur à construire. 

Malgré cette augmentation du nombre de bénéficiaires de l’aide alimentaire Croix-Rouge, les demandes continuent à se faire de plus en plus importantes et viennent de toutes les communes de Bruxelles. Une analyse de besoins avec le groupe LOCO (Logistique Collaborative pour soutenir l’approvisionnement des organisations d’aide alimentaire en région bruxelloise) a mis en avant le besoin d’un appui logistique pour la récupération d’invendus dans les communes situées dans le Croissant Nord-Ouest de Bruxelles. C’est pourquoi le projet va continuer à se développer dans les prochains mois et des partenariats sont en cours de finalisation avec des nouveaux magasins.

Toutes les contributions sont les bienvenues pour continuer à faire grandir ce projet. Vous avez des idées de contacts et de partenaires ? Vous avez envie de devenir volontaire pour collecter, livrer ou distribuer aux bénéficiaires ? Vous souhaitez des informations supplémentaires ? N’hésitez pas à contacter : justine.forthomme@croix-rouge.be

Inspirerende projecten

Pedagogische hulpmiddel: Game of Food

Dit teamspel laat leerlingen ontdekken hoe ze hun bord kunnen vullen zonder het milieu of hun gezondheid te schaden.

Doel van het spel: elk team moet zoveel mogelijk wortels verzamelen door zijn ingrediënten slim te kiezen. Daarna bereiden de leerlingen als een echt team van sterrenchefs een smakelijk menu op basis van de verzamelde ingrediënten. Ten slotte onderwerpt elk team zijn menu aan de kritiek van de andere spelers om nog meer wortels te verdienen!

U kunt het bordspel “Game of Food” in het Frans huren bij  Réseau Idée en in het Nederlands bij NME Brussel 

Leefmilieu Brussel / BIM - Service Info

Tour & Taxis - Avenue du Port 86C / 3000
1000 - Brussel

NME Brussel

Edinburgstraat 26
1050 Brussel

Documentatie

Enkele financieringsmogelijkheden voor uw duurzaam voedingsproject

Koestert u een professioneel project inzake duurzame voeding, maar weet u niet hoe u het kunt financieren? Binnen het Brussels Gewest bestaan er vele financieringsmogelijkheden op voorwaarde dat het project realistisch is en de financiële noden duidelijk gedefinieerd zijn. Hieronder vindt u enkele financieringsmogelijkheden voor uw project.

Eerst moet u een financieringsplan opstellen

De vele begeleidende structuren kunnen u daarbij helpen. Neem een kijkje op de portal van de 1819 om in een enkele klik het hele aanbod te ontdekken. Richt u bij voorkeur tot structuren die een expertise binnen uw domein ontwikkelen.

De voornaamste vragen die u zich moet stellen, zijn:

  • Wat zijn de verschillende soorten investeringen die u moet doen om uw activiteit te kunnen beginnen (materiaal, stock, oprichtingskosten, promotiekosten, enzovoort). Welk bedrag heeft u in totaal nodig en binnen welke timing?
  • Over welke middelen beschikt u al, welk risico bent u bereid met dit geld te nemen? Gaat het om eigen middelen (persoonlijk spaargeld, erfenis, enzovoort)?
  • Welke andere financieringsbronnen zijn het meest geschikt voor uw project? Het kan gaan om fondsen van derden, risicokapitaal, kredieten, gewestelijke steun en subsidies?

Op zoek naar financieringen

Het juiste moment om op zoek te gaan naar financieringen, is als uw businessplan steekhoudt en op punt staat, als u duidelijk weet hoe groot het bedrag van de vereiste financiering is, als u een realistisch beeld heeft en weet op welke plek uw project zal worden ondergebracht (indien nodig), MAAR nog geen definitief huurcontract ondertekend heeft.

Een goede raad: wees niet opportunistisch en spring niet op een gelegenheid gewoon omdat ze zich voordoet. U moet zich afvragen wat uw project uw geldschieter bijbrengt en of die echt aan uw behoefte beantwoordt.

De verschillende financieringsbronnen

Enerzijds hebben we de inbreng van derden. Dat kunnen giften zijn (zonder dat er een tegenprestatie verwacht wordt) of een deelname in het kapitaal (een deel van het eigendom van het bedrijf). Ze worden vergoed naargelang de resultaten van het bedrijf en de beheerregels zoals die bepaald zijn in de statuten.

Inbreng van derden kan komen van:

  • De 3 ‘F’en’: ‘family, friends and fools’. Crowdfunding is een manier om het aantal schenkers uit te breiden. Er zijn heel wat crowdfundingplatformen; Miimosa is specifiek bedoeld voor duurzame voeding en landbouw.
  • De vierde ‘F’: de oprichters, als het gaat om een gemeenschap van coöperanten. Het gaat niet om de oprichters van het bedrijf, maar ze bezitten een deel van het eigendom.
  • Participaties in het kapitaal door overheidspartners (Finance.Brussels) of privépartners, zoals investeringsfondsen voor risicokapitaal, fondsen met een maatschappelijke impact (zoals Change Fund), business angels, enzovoort.
  • Beurzen en subsidies die aan uw project toegekend worden.
  • Andere bronnen, zoals mecenassen, sponsors, stichtingen, service clubs, enzovoort.

Kredieten

U kunt ook een beroep doen op privé-instellingen (al dan niet banken) om een krediet aan te vragen.

Er bestaan meerdere kredietvormen. De duur van de lening en de kostprijs verschillen naargelang de duur van de gefinancierde activa. U kiest dus een kredietformule die aangepast is aan de financieringsbehoefte: een investeringskrediet op korte of lange termijn, een krediet voor het bedrijfskapitaal, een kaskrediet, enzovoort.

De maandelijkse terugbetaling hangt af van de potentiële rentabiliteit van de activiteit, de risicoanalyse van het project en de garanties die ingeroepen kunnen worden – te leveren door de klant of de financiële instelling zelf. Bankinstellingen vragen om een bepaalde ratio tussen schulden en eigen kapitaal te respecteren.

Meer dan een bank zoekt u een financiële partner. Naast de kosten die u zal maken (intrestvoet, bijkomende kosten, return on investment), moet u dus onderzoeken welke andere diensten er voorzien zijn en wat voor relatie er kan groeien.

Aan diegenen die geen toegang hebben tot de gebruikelijke kredieten (zoals bankuitgeslotenen, werklozen, mensen zonder eigen inbreng, enzovoort) kennen Microstart en Crédal microkredieten toe. Dat zijn leningen tot 15.000 of zelfs 25.000 euro bij Crédal die bedoeld zijn om duurzame ontwikkelingsprojecten te financieren.

Ter aanvulling van het microkrediet kunt u zich richten tot Funds for good of Netwerkondernemen om een renteloze lening aan te vragen. Die wordt terugbetaald vanaf de 25ste maand na afsluiting en is bedoeld om een microkrediet aan te vullen.

Voor hogere bedragen kunt u naast de klassieke banken ook kiezen voor een financiële partner die nauwer aansluit bij de waarden die uw project uitdraagt, zoals Triodos en Impact+ (van Crédal). Zij bieden ethische en solidaire financieringen voor grootschaligere projecten inzake duurzame voeding.

Overheidssteun om van start te gaan

Als u nog niet gestart bent, kunt u gebruikmaken van de volgende gewestelijke steunmaatregelen om ondernemer te worden en uw activiteit inzake duurzame voeding te testen.

Als u werkzoekende en ingeschreven bij Actiris bent, kunt u twee steunmaatregelen aanvragen (die weliswaar niet onderling combineerbaar zijn) voor de oprichting van een bedrijf. Dankzij de ‘Springplank naar zelfstandige’ maatregel kunt u het statuut van werkzoekende met werkloosheidsuitkering combineren met dat van zelfstandige in bijberoep. De ‘Actiris-premie’ die 4000 euro bedraagt en per schijf gespreid over zes maanden wordt uitbetaald, helpt om zelfstandige in hoofdberoep te worden. Beide maatregelen gaan gepaard met verschillende voorwaarden. Het is aan u om uit te maken welke het meest geschikt is voor uw situatie.

Een activiteitencoöperatie zoals Job Yourself kan ook een interessante optie zijn voor werkzoekenden die hun eigen zaak willen starten. Tijdens de eerste fase zorgt de coöperatie voor begeleiding die u helpt om uw project concreet te maken. Tijdens de tweede fase mag u produceren, verkopen en factureren alsof u een echte zelfstandige bent, maar onder de bescherming van de activiteitencoöperatie. Na achttien maanden beslist u of u al dan niet uw activiteiten wilt voortzetten.

Wat ook uw statuut is (werkzoekende, student, loontrekkende, zelfstandige in een andere sector), u kunt ook een beroep doen op Smart om uw activiteit te starten. Deze coöperatie biedt een aangepaste dienst voor tijdelijke of punctuele voedingsprojecten en stelt u bijvoorbeeld in staat een product te testen of een traiteur, de catering te testen, enzovoort. Het systeem werkt volgens het interim-concept: de coöperatie transformeert de facturen van uw klanten (verkoop, prestaties) in tijdelijke arbeidscontract waarvan u de loontrekkende bent.

Als u een toekomstige ondernemer bent (maar nog geen BTW-nummer heeft) en in Brussel woont, bestaan er premies om uw bedrijfsproject uit te diepen of een bestaand bedrijf over te nemen. Dat zijn de preactiviteitpremies waarmee u bepaalde uitgaven kunt terugbetalen. Het gaat dan om dingen als:

  • Huur van een coworking space
  • Bezoek aan een vakbeurs in het buitenland om partners en leveranciers te vinden
  • Kinderopvang
  • Onderzoek om een project uit te diepen
  • Technisch advies (hygiënenormen enz.)
  • De aankoop van apparatuur
  • Opleidingen
  • Consultancy, etc.

Generalistische steun voor bestaande bedrijven

De premies die aan bedrijven worden toegekend, zijn vaak gekoppeld aan het opstarten van de activiteit en de ontwikkeling van nieuwe projecten, maar ze bestaan ook voor bestaande commerciële ondernemingen. Er zijn veel verschillende types en ze veranderen regelmatig. We raden u daarom aan om de laatste ontwikkelingen te volgen, de bijzondere voorwaarden te checken en contact op te nemen met de juiste personen. Alle informatie staat op de website van Brussel Economie en Werkgelegenheid.

Onder bepaalde voorwaarden kan uw bedrijf ook genieten van regionale en federale werkgelegenheidssteun voor de aanwerving van een eerste werknemer (vrijstelling van werkgeversbijdragen) of een persoon die langer dan 12 maanden werkloos is (Activa-premie).

Specifieke steunmaatregelen voor duurzame voeding

De voedings- of agroalimentaire sector beslaat een groot aantal uiteenlopende beroepen, gaande van primaire productie (landbouw, kwekerij) tot distributie, inclusief verwerking, hotels en restaurants, traiteurs, logistiek, enz. e-commerce, enz. Er bestaan specifieke steunmaatregelen voor bepaalde beroepen.

Het duurzame aspect is vertegenwoordigd via verschillende benaderingen, zoals de circulaire economie, sociale economie, korte ketenfilosofie, zero waste, vegetarisme of veganisme, respect voor het ritme van de seizoenen, biolabel, enz. Al deze contexten en kaders kunnen door de overheid ondersteund worden.

De ‘Good Food stadslandbouw’ projectoproep wordt eenmaal per jaar gepubliceerd en maakt het mogelijk om tot 25.000 euro uitgaven en investeringen in professionele landbouwprojecten in Brussel te financieren.

De ‘Zero Waste Horeca en Food Shops’ projectoproep omvat financiering tot 15.000 euro en ondersteunt bedrijven bij het behalen van hun zero waste-doelstellingen.

Voor circulaire economieprojecten vergemakkelijkt de ‘Village Finance’ subsidie (ter waarde van 5000 euro) de toegang tot krediet voor kleine bedrijven, terwijl de ‘Be Circular - Be Brussels’ projectoproep (tot 200.000 euro) innovatieve projecten ondersteunt, met de bedoeling bestaande bedrijfsmodellen te doen evolueren naar meer duurzaamheid en circulaire economie.

Om een handelsruimte te openen zorgt de Open Soon-beurs financiële ondersteuning ter waarde van maximaal 15.000 euro via een gedeeltelijke betaling van de huur.

Overheidssteun

BD As Bean x Refresh - Je pige pas ces bouffeurs de graines... (FR)

Ter info: de inhoud van dit formulier bestaat alleen in het Frans

Waarom eten is stemmen?

CONTEXT

Gezien de urgentie van de ecologische crisis vragen we ons af hoe we moeten handelen, waar we moeten beginnen... Deze strip maakt ons duidelijk dat onze voedingskeuzes centraal staan in tal van actuele vraagstukken. Vanuit dat oogpunt wordt eten een uitstekende manier om de transitie in te gaan.

DOEL

We leggen kort uit wat een voedselsysteem is, wat de systemische benadering inhoudt en waarom het interessant is om via je voeding bij te dragen aan de transitie.
Dit is gebaseerd op wetenschappelijke bronnen en gecontroleerd door experts op dit gebied. Het is het resultaat van het denkwerk en de inspanningen van twee jonge landbouwingenieurs die zich zorgen maken over de toekomst en die op een luchtige manier willen communiceren over een zeer serieus onderwerp.
Het gekozen formaat en de gekozen aanpak zijn bedoeld om viraal te gaan op sociale media (meer dan 1,3 miljoen views op Facebook - pagina “As Bean”). Er bestaat ook een papieren versie in flipbook-formaat.

DOELGROEP

Deze strip is ontworpen om een breed publiek aan te spreken. Hij is toegankelijk voor jongeren (middelbare scholieren en studenten) en voor Franstalige en internationale volwassenen.
---

Dit werk is gemaakt door Arthur Dielens en Romane Thieffry. Het is het resultaat van een samenwerking tussen As Bean en Refresh in het kader van het Contrat de Quartier Durable Athénée (Duurzaamheidscontract Athénée), onder de Creative Commons-licentie (CC - Naamsvermelding - Niet-commercieel gebruik - Delen onder dezelfde voorwaarden 4.0 Internationaal).

Documentatie