Lunch in Jette, een keuken die voor iedereen toegankelijk is!

Sinds april 2024 neemt Lunch In Jette, in het kader van de projectoproep Good Food, deel aan de strijd tegen voedsel- en sociale onzekerheid en aan het samenleven in het noorden van Brussel door solidariteit en gezelligheid weer centraal te stellen in de keuken.
Het project is opgebouwd rond vier pijlers:

Elke donderdag wordt er om de zes weken een 100% biologische vegetarische lunch aangeboden door het medisch centrum Antenne Tournesol (FR), met de nadruk op voeding en gezondheid. De lunch heeft een gedifferentieerde prijs, wat betekent dat er drie prijzen worden aangeboden en dat iedereen zelf kan kiezen hoeveel hij of zij wil betalen, afhankelijk van zijn of haar mogelijkheden.
Een keuken die voor iedereen toegankelijk is om er in groep uw eigen gerechten te komen bereiden in een gezellige sfeer.
De organisatie van seizoensworkshops over het bewaren van voedsel.
De oprichting van een uitleenplaats voor keukengerei.

Kortom, een ruimte waar deelnemers: kunnen helpen bij het bereiden van een 100% biologische vegetarische lunch of gewoon kunnen komen eten tegen een speciaal tarief; in groep hun eigen gerechten kunnen komen bereiden; kunnen deelnemen aan een workshop over het bewaren van voedsel volgens de seizoenen en materiaal kunnen lenen om thuis te koken.

Doelstellingen en doelgroepen:

Iedereen – ook mensen in een kwetsbare sociale of voedselzekere situatie – in staat stellen om een evenwichtige, inspirerende en thuis te bereiden vegetarische maaltijd te koken of te delen.
De ontdekking van lokale, oude of onbekende producten (peulvruchten, tofu, vergeten groenten...) en het begrip van de principes van gezonde en duurzame voeding bevorderen.
Een ruimte en gedeelde keukengerei aanbieden, evenals een bibliotheek met vegetarische kookboeken, om de culinaire autonomie te versterken.
Mensen die zich “nutteloos” of weinig bekwaam in de keuken voelen, waarderen en weer zelfvertrouwen geven door hen in staat te stellen bij te dragen aan een gezamenlijke maaltijd.
Sociale banden smeden door verschillende doelgroepen samen te brengen rond grote gedeelde tafels en door teamwork in de keuken.
Voedselverspilling tegengaan door onverkochte producten te valoriseren en workshops over het bewaren van voedsel aan het einde van het seizoen te organiseren.
Mensen die verder willen gaan, aanmoedigen om een traject te volgen dat hen helpt om een baan te vinden in de duurzame horeca.
De sociale diversiteit versterken door mensen in een kwetsbare situatie en inwoners of werknemers van Jette uit meer bevoorrechte milieus samen te brengen in hetzelfde project.

Het project verbetert zo de toegankelijkheid van Good Food op verschillende vlakken: economisch (gedifferentieerde tarieven van € 4 tot € 15), sociaal (gemengd publiek), cultureel (aanleren en doorgeven van knowhow) en infrastructureel (toegang tot materiaal en een uitgeruste keuken).

Het publiek is gemengd en bestaat uit:

mensen in een precaire voedsel- en/of sociale situatie die in Jette of omgeving wonen, geïdentificeerd en gesensibiliseerd in samenwerking met buurtverenigingen (medische centra, OCMW's, lokale sociale structuren, enz.);
en zogenaamde meer bevoorrechte mensen die in Jette wonen of werken en aan het project deelnemen vanuit een logica van openheid, culinaire nieuwsgierigheid en delen.

Deze sociale diversiteit staat centraal in het project: het maakt het mogelijk om de kloof tussen mensen met en zonder toegang tot gezonde voeding te dichten en een echte ontmoetingsplaats te creëren rond koken en gezond eten.

Concreet:

-> Praktijk als leermiddel

De deelnemers koken samen tijdens collectieve workshops die voor iedereen toegankelijk zijn, onder begeleiding van vriendelijke en niet-hiërarchische begeleiders.
De kennis wordt overgedragen door middel van praktijkervaring en uitwisseling tussen collega's, in plaats van via een meer klassieke vorm.
Elke sessie is zo ontworpen dat deze thuis kan worden nagebootst: eenvoudige recepten, betaalbare ingrediënten en overdraagbare technieken.

-> Doorlopende evaluatie

Het project evolueert naargelang de behoeften, de feedback van het publiek en de wensen van de betrokken verenigingen.
Er werden tevredenheidsenquêtes en opiniepeilingen gehouden onder vaste deelnemers en nieuwe mensen om de dienstregeling, de menu's, de communicatie en de materiële behoeften aan te passen.
Driemaandelijkse tussentijdse evaluaties hebben het project bijgestuurd.

-> Gezamenlijke bouw en lokale verankering

De activiteiten worden geëvalueerd en samen met partners uit de wijk (Maison médicale Antenne Tournesol en Cuisines de Quartier) opgezet.
Gezamenlijk gebruik van personele en materiële middelen en ervaringen.

Kortom, de methodologie van Lunch in Jette is gebaseerd op actieve participatie, nabijheid, aanpassing en mutualisatie, om duurzame voeding toegankelijk te maken en vegetarische gerechten concreter te maken voor ons publiek.

Behaalde resultaten:
Het project maakte het mogelijk om elke week een gezonde vegetarische maaltijd aan te bieden, die dankzij een solidaire prijsstelling toegankelijk was en gemakkelijk thuis te bereiden was. De deelnemers ontdekten nieuwe ingrediënten (vergeten groenten, tofu, peulvruchten) en ontwikkelden culinaire vaardigheden dankzij workshops en toegang tot een goed uitgeruste keuken, aangevuld met een bibliotheek en een uitleen van keukengerei.
De lunches hebben het zelfvertrouwen van mensen die niet zo zeker waren van hun kookkunsten versterkt en hen weer zin gegeven om thuis te koken. Er is een echte gemeenschap ontstaan: 70 % van de deelnemers komt regelmatig terug, waardoor een sterke en duurzame sociale band is ontstaan.

Dankzij de maaltijden kon een breed publiek kennismaken met een smakelijke en gevarieerde vegetarische keuken, waardoor hun eetgewoonten positief veranderden.
Verschillende deelnemers en buurtgroepen hebben voldoende vaardigheden ontwikkeld om de workshops mede te begeleiden.
Tot slot, ook al kon het inzamelen van voedsel niet worden gerealiseerd, werd er wel gewerkt aan het voorkomen van verspilling door middel van menuplanning, het gebruik van restjes en workshops over het bewaren van seizoensproducten.

Kerncijfers:
Tussen april 2024 en september 2025:

Het project organiseerde 51 wekelijkse lunches en workshops, telde 901 deelnemers en zorgde voor 1762 maaltijden (lunches + buurtkookgroepen).
Het solidariteitstarief werd goed begrepen, maar de werkelijke verdeling (50 % minimumtarief – 35 % tussenliggend tarief – 15 % hoog tarief) maakte het niet mogelijk om het aanvankelijk beoogde economische evenwicht te bereiken.
Het “motor”-team bestaat uit 2 werknemers, 1 verpleegkundige, 1 externe animatrice, 1 lid van Cuisines de Quartier en een wisselend team van vaste vrijwilligers.
Sinds april 2025 maken 8 buurtkeukengroepen gebruik van de gedeelde keuken, wat neerkomt op 52 gebruikers en ongeveer 860 bereide porties.
13 workshops over gezondheid en voeding, waaraan 329 deelnemers hebben deelgenomen, en 3 workshops over conservering hebben ongeveer 30 mensen kennis laten maken met technieken om voedselverspilling tegen te gaan.

Gevolgen:

Milieu-impact
Lunch in Jette stimuleert duurzame voeding door bijna uitsluitend biologische en lokale producten te gebruiken, die op enkele meters afstand worden aangekocht. De lunches zijn 100 % vegetarisch en dragen bij tot een vermindering van de vleesconsumptie en de ontdekking van plantaardige eiwitten.
Hoewel het niet mogelijk was om voedsel te recyclen, heeft het team de preventie van verspilling versterkt: menu's die op reservering worden gepland, systematisch hergebruik van restjes en workshops over conservering, waarbij een dertigtal deelnemers kennis hebben gemaakt met technieken om verspilling tegen te gaan.
Het project heeft ook zero waste-reflexen ingevoerd door het gebruik van herbruikbare verpakkingen voor afhaalmaaltijden aan te moedigen.
Sociale impact
Elke week brengt de lunch zeer uiteenlopende doelgroepen samen – mensen in precaire situaties, buurtbewoners, werknemers, gezinnen – en creëert zo een inclusieve ruimte waar iedereen aan kan deelnemen.
Met 70 % vaste deelnemers is er een echte gemeenschap ontstaan: uitwisseling van recepten, bezoekjes aan elkaar, fietstochten, culturele uitstapjes. De participatieve setting waardeert iedereen, geeft vertrouwen en bevordert gelijkwaardige relaties.
De lunch is een plek geworden voor sociale, intergenerationele en interculturele contacten, die veel verder gaat dan alleen koken.
Impact op de gezondheid
De deelnemers werden bewust gemaakt van het belang van evenwichtige voeding dankzij regelmatige interventies van het medisch centrum Maison Médicale Antenne Tournesol. Velen zeggen dat ze nu beter begrijpen hoe ze hun maaltijden moeten samenstellen, minder vlees eten en zich beter voelen (spijsvertering, energie).
Samen koken met verse producten versterkt de zelfredzaamheid en zorgt ervoor dat men minder snel naar kant-en-klaarmaaltijden grijpt.
Ten slotte draagt de lunch ook bij aan het mentale welzijn: het is een structurerend moment in de week, het geeft een gevoel van nuttigheid, gezelligheid en doorbreekt het isolement.

En als je het opnieuw zou moeten doen?

Tips om het project te reproduceren:

Begin klein (1 lunch per maand) om het format te testen en de menselijke en logistieke behoeften aan te passen.
Zet zowel in op gezelligheid als op eten: het is de gemeenschap die zorgt voor loyaliteit.
Stel vanaf het begin een sterk ‘motor’-team samen en identificeer de essentiële partners (gezondheid, sociaal, voeding).
Beheer reserveringen en hoeveelheden om verspilling te voorkomen en de kosten te beheersen.
Communiceer regelmatig op lokaal niveau om kwetsbare doelgroepen te bereiken.

Te vermijden

De logistieke belasting onderschatten (voorbereiding, bediening, schoonmaken, materiaal).
Zonder een solide netwerk beginnen met het inzamelen van voedsel: te zwaar voor een klein team.
Vertrouwen op solidaire tarieven als enige economisch model.
Vergeten om het tempo van het team te behouden: het project kan snel uitputtend worden gezien de verschillende aandachtspunten. Een solide team is onmisbaar.

Wat we anders zouden doen

De gedeelde keuken eerder activeren om andere groepen te betrekken en energieën te bundelen.
Sneller een systeem van vrijwilligersrelais opzetten om de afhankelijkheid van betaald personeel te verminderen.
Lokale partnerschappen vanaf het ontwerp versterken: complementariteit is een belangrijke succesfactor.

Onze hulpmiddelen:

-> Evaluatieformulieren: deelnemers workshop (FR) - deelnemers lunch (FR)

-> Grafisch facilitator: deel 1 (FR) en deel 2 (FR)

-> Receptenboek Lunch in Jette: deel 2 en 3 (FR) en deel 4 tot en met 6 (FR)!

-> Bestand “Leninginventaris en ledenregister” (FR)